Szambo plastikowe czy betonowe?

Gdy już podejmiemy decyzję o budowie bezodpływowego zbiornika na ścieki, stajemy przed dylematem: szambo plastikowe czy szambo betonowe? Oba rozwiązania mają wielu zagorzałych zwolenników i nie mniej krytyków. Ocena nie zawsze wynika z rzeczowej analizy, lecz opiera się na obiegowych, często błędnych przekonaniach. Aby ułatwić świadomy wybór, w tekście przedstawiamy zalety i wady obu typów zbiorników.

Chcąc dokonać porównania właściwości, którymi odznaczają się szamba plastikowe i szamba betonowe, wybraliśmy trzy najważniejsze cechy zbiorników na ścieki: cenę, szczelność i trwałość.

Ile kosztuje szambo plastikowe, a ile betonowe?

Jeżeli spojrzeć na cenę zakupu samego zbiornika, to podobnej pojemności szamba plastikowe są droższe od szamb betonowych. Należy jednak pamiętać, że koszty budowy szamba nie ograniczają się do ceny zakupu zbiornika. Koniecznie należy doliczyć koszty transportu i montażu, które przemawiają zdecydowanie na korzyść szamba plastikowego.

Niewielkie, liczące kilka metrów sześciennych pojemności szambo plastikowe można przewieźć nawet przyczepką samochodową. Waga zbiornika o pojemności 2-3 tysięcy litrów nie przekracza 100 kg. Jego posadowienie nie wymaga specjalistycznego sprzętu budowlanego – wystarczą łopaty, lina lub pasy parciane i współpraca kilku osób. Przygotowanie wykopu i instalacja plastikowego szamba wymaga wykonania prostych prac budowlanych i umiejętności posługiwania się poziomnicą.

Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku szamb betonowych. Mamy do wyboru trzy opcje: samodzielne zalewanie zbiornika, budowę szamba z kręgów lub zakup gotowego pojemnika żelbetowego. Pierwsza opcja jest najtańsza, lecz najbardziej ryzykowna i zawodna. Przygotowanie szalunków, zbrojenie, zamieszanie masy betonowej, utrzymanie tempa prac, a w finale instalacja włazów to zadania wymagające dużych umiejętności i doświadczenia. Budowa szamba z kręgów jest stosunkowo prosta, lecz nie pozwala na konstruowanie zbiorników o dużych pojemnościach. Najprościej jest zamówić gotowy zbiornik prostopadłościenny wraz z montażem.

W przypadku zbiornika betonowego posadowienie go w glebie wymaga użycia ciężkiego sprzętu budowlanego. Wynika to z wagi szamba żelbetowego: konstrukcja o pojemności 10 m³ waży około 8 ton (różnice wynikają z zastosowanej technologii i budowy konkretnego modelu). Szamba żelbetonowe mają one bardzo atrakcyjne ceny. Jeżeli jednak doliczymy wyposażenie dodatkowe (włazy, kominy rewizyjne, instalację do wyciągania szamba), a przede wszystkim koszty transportu i posadowienia, to może się okazać, że cena ulegnie podwojeniu.

Czy szamba betonowe są szczelne? 

Wielką zaletą szamb plastikowych jest stuprocentowa szczelność. Nie da się tego powiedzieć o szambach betonowych. Po pierwsze: beton bardzo dobrze chłonie wodę. Po drugie: szambo ma izolację (czarna powłoka na bocznych ścianach zewnętrznych), która zabezpiecza od dostawania się wody do szamba, a nie przed wydostawaniem się ścieków na zewnątrz zbiornika.

Zbiornik składa się z dwóch części: ścian i dna oraz pokrywy, którą trzeba położyć i uszczelnić w trakcie osadzania szamba w ziemi. Są różne sposoby wykonania uszczelnienia, np. pianka poliuretanowa czy cementowa zaprawa klejowa. Jednak żaden nie zapewnia pełnej szczelności. Podobnie trudne jest uszczelnianie połączeń kominów z pokrywą szamba. Jeżeli poziom wód gruntowych jest wysoki, to nie unikniemy przedostawania się wody z gleby do zbiornika. 

Próby uszczelniania szamba betonowego od wewnątrz, np. szkłem wodnym czy masami bitumicznymi, podnoszą koszty inwestycji, a do tego są mało skuteczne. Jeżeli nawet na jakiś czas uzyskamy szczelność, to po kilku latach, na skutek działania fekaliów, szambo i tak zacznie przeciekać.

Podsumowując: jeżeli chcesz mieć szczelne szambo, to kup zbiornik plastikowy. Przez kilka dekad, a zapewne i dłużej zapewni on całkowitą ochronę przed skażeniem gleby i wód gruntowych. Takiej gwarancji nie daje żadne szambo z betonu.

Czy szambo powinno być ciężkie? 

Koronnym argumentem przeciwko szambom z tworzyw sztucznych jest twierdzenie, że są zbyt lekkie i mogą zostać łatwo wyparte przez masy ziemi. Faktem jest, że w terenie grząskim, przy wysokim poziomie wód gruntowych trzeba starannie zabezpieczyć szambo plastikowe przed wypieraniem. W tym celu wystarczy wylać ławę betonową na dnie wykopu pod szambo i zakotwić do niej zbiornik. Jednocześnie warto pamiętać, że szamba betonowe nie są całkowicie odporne na wypieranie. Jeżeli pusty zbiornik o pojemności 12 m³ waży około 9 ton, to łatwo policzyć, że będzie on w stanie unosić się w wodzie, a co za tym idzie może być wyparty przez podmokły grunt.

Szambo plastikowe: trwałość i ekologia 

Po przeprowadzeniu porównania z szambami plastikowymi można jednoznacznie stwierdzić, że wybierając szambo betonowe, stawiamy na przestarzałą technologię, która może stwarzać zagrożenie dla środowiska naturalnego. 

Szambo plastikowe jest rozwiązaniem zapewniającym pełne bezpieczeństwo gromadzenia ścieków bytowych. Jego trwałość mierzona jest w dekadach. Zbiorniki z tworzyw sztucznych są neutralne dla środowiska. Gdy przestają być potrzebne, to materiał użyty do ich produkcji można w całości odzyskać i ponownie przetworzyć. Wszystkie te cechy sprawiają, że szambo plastikowe jest jednym z najbardziej ekologicznych sposobów radzenia sobie ze ściekami bytowymi. To wybór ludzi mających wyrobioną świadomość ekologiczną i poczuwających się do odpowiedzialności za wspólne dobro, jakim są zasoby naturalne.